Maqedonia në recesion, alarm i vonuar apo alarm ndryshimi

Maqedonia në recesion, alarm i vonuar apo alarm ndryshimi

Kriza ekonomike që vazhdoi të rritet edhe gjatë këtij fillim viti ishte një tregues real se vendi prej fillim vitit është në recesion dhe kjo “pa apo me” dashje fshihej nga shteti.  Tashmë kur nuk ka arsyetim tjetër për të fshehur krizën e thellë, paraqitet se shteti edhe zyrtarisht është në recesion.

E mbajmë mend mirë fillim vitin 2009, kur kriza financiare kaploi botën e zhvilluar dhe kjo valë e krizave patjetër do të përfshinte edhe shtetet e Ballkanit.Një shtet i sprovuar drejtpërsëdrejti në krizën financiare, pra krizën e Euros ishte shteti fqinjë i jonë, Greqia. Greqia një vend i zonës së Euros ishte e para që ra “viktimë” e krizës, por jo nga faji i sistemit financiar, por nga faji i borxhit publik të saj. Kjo edhe ndikoi në ekonomitë e fëinjëve të saj, sidomos në ekonominë e Shqipërisë dhe të Maqedonisë. Këto ishin pasojat e funksionimit dhe të keq menaxhimit të investimeve kapitale dhe shpenzimeve të panevojshme publike. Nga kjo krizë u prek gjithë zona e Euros dhe pas saj filluan edhe shtetet tjera të zonës Euro të futen në recesion.  Këto pasoja erdhën si rezultat e vendimeve të gabueshme që kanë marë qeveritë e më hershme të shteteve që u futën në recesion dhe sollën në pozita të pa lakmushme ekonomike dhe sociale popullatën e tyre sa që detyruan që shpesh herë të rëzojnë qeveritë e tyre.  

Pas shumë tentimeve për ti ikur recesionit shumë shtete të zonës Euro filluan të bëjnë strategjitë për të mbajtur një ekuilibër ekonomik për të qetësuar masat. Ulën shpenzimet publike, detyruan qeveritë e reja të marin masa për investimet kapitale më të sakta dhe më profitabile, nxitën masa për sektore të ndryshme të ekonomisë, krijuan strategji veprimi per të mbajtur një baraspeshë mes punësimit dhe kontrollin e rritjes së papunësisë etj. Maqedonia duke qenë jashta kësaj zone, drejtpërsëdrejti nuk ka aritur të kuptoj se gjendet në recesion prej fillim vitit, mos edhe më herët.  Pasi recesioni nënkupton një tkurje e biznesit në vend apo një ngadalësim I përgjithshëm  i zhvillimit ekonomik, duke marë parasysh treguesit makroekonomik, si  ulje të Bruto Produktit Shtetëror, stagnim të punësimit, shpenzime të investimeve publike, ulje të investimeve të jashtme, të ardhurat familjare bien, rritet shpenzimet e konsumit, ndërsa ritet shkalla e falimentimit dhe papunësisë. Këto elemente ekonomik janë fakte të pamohueshme që ndodhin në ekonominë e vendit. Nëse marim një nga një ti analizojmë këto elemente makro, do të vërejmë se Maqedonia ka një kohë që gjendet në recesion. Në nivel makro, shumica e problemeve që përballemi janë përftuar sepse nuk kanë menduar për pasojat që mund të sjellin vendimet që kanë marë ne kuadër të investimeve kapitale apo shpenzimeve publike.

 Krizat qe po përjetojmë tani: skandalet koruptive që ndikojnë në bindjen e investitorëve, problemet me bilancin e tregtisë sonë, deficiti buxhetor, inflacioni që gjendet prapa”derës”, mos funksionimi stabil i biznesit të vogël dhe të mesëm janë ato rezultate të vendimeve të gabuara, që sjellin edhe pasoja sociale, si mjerimi në arsim, shëndetsi e deri tek ato ekonoligjike.

Pasi vendet e zonës Euro angazhuan qeveritë e reja të tyre të marin masa për të tejkaluar recesionin, Maqedonia me politikat e saja mundohet që të krijoj një problem të paqenë në Maqedoni, të ringris konfliktin e 2001. Nga njëra anë VMRO – DPMNE ende mundohet të përfitoj elektoratin duke mbrojt “ Branitellët” nga ana tjetër BDI që nëpërmjet 2001 mundohet të mbaj elektoratin për statusin e ish-ushtarëve të UCK-se. Këto probleme realisht janë probleme të paqena në Maqedoni. Të regullohet problemi socio-ekonomik i një pjese të njerëzve me anë të ndihmave shtetërore do me thënë që atë pjesë të popullsisë të bësh steril dhe të nëncmosh pa fije turpi. Me insistimin që me ndihma të regullohet problemi socio-ekonomik qoftë edhe një personi, jo më një grupacioni, do me thënë se e ofendon atë person apo atë grupacion. Qeveria e Maqedonisë duke mos qenë e aftë të stabilizoj ekonominë e vendit dhe duke mos gjetur zgjidhje për hallin pse Maqedonia hynë në recesion si dhe të largojë cdo ndalesë politike për të integruar vendin në NATO dhe BE, si faktorë për të hapur rrugën e investimeve, kjo qeveri por edhe qeveritë tjera do të gjejnë alibi 2001 për të përfituar elektorat. Problemi ndëretnik sa ështe real, dyfysh fryhet nga partitë politike për të përfituar elektorat me kartën nacionale dhe “patriotike”. Dalja në skenë e problemeve ndëretnike dhe ashpërsimi i fjalimeve populiste të politikanëve janë si farse për të mbuluar realitetin e dështuar  socio-ekonomik të shtetit dhe për të fokusuar opinionin publik për zgjedhjet të parakohsme.  Pra, Maqedonia ende nuk ka zgjidhje dhe strategji si të  menaxhoj me krizën socio-ekonomike, krijon skena të padëshiruara ndëretnike.

Ky alarm se Maqedonia ka hy edhe zyrtarisht në recesion, është i vonuar për realitetin, por del në shesh atëherë kur opinoni publik është i orientuar tek një problem farse, të nxitur dhe të krijuar nga politikanët vet. Prandaj, shihet qartë se alarmi për ndryshime në qeveri është përgatitje për zgjdhje të parakohshme.

Ali Maksuti

Shtrenjt për të kursyer

Shtrenjt për të kursyer

Kur filluan krizat bankare në SHBA në vitin 2008 dihej dhe pritej se BE dhe sidomos zona e euros do të përballohej me problem e dhe kriza të borxhit publik, ndoshta nuk është i të njëjtës natyrë, por në esencë kapitalizmi global nisi me krizat e saja në SHBA dhe vazhdon në BE. Por nuk përfudnon këtu lidhja dhe zinxhiri i krizës globale,  vazhdon dhe më me tepër ndikim tek vendet të cilët nuk jane në asnjërën bashkësi shtetesh, as SHBA as BE, ku bën pjesë edhe Maqedonia. Por fuqitë e mëdha ekonomike gjithëher kanë nga një plan të dytë për të lehtësuar dhe përballuar krizat në rast se nuk mund ti ndalojnë, kurse shtetet në zhvillim gjithmon mundohen të ndjekin trendin e shteteve të zhvilluara për të përballuar krizave. Me planin financiar të administratës Obama, SHBA-të ndoshta pjesërisht “lëkundën”pak fundamentin e kapitalizmit kur shteti ndërhyni për të stabilizuar sistemin bankar, por kjo rezultoi si lëvizje pozitive për vetë shoqërine amerikane. Sot kur BE, gjegjësisht zona euro  kërcënohet nga borxhet publike të shteteve anëtare, liderët e shteteve krijojnë masa kursimi dhe këshillojnë për kursime. Gjithë këto janë tendecat e shteteve dhe fuqive ekonomike për të përballuar dhe tejkaluar krizat financiare dhe ekonomike, që domosdo ndikojnë në jetën sociale. Por, ku është në këto rjedha Maqedonia dhe si mund të tejkalohet kjo gjendje.  Pak e pa logjikshme të bëhen këto krahasime, por kur dëgjojmë që të njejtat këshilla jepen nga ana udhëheqësve në sektoret për ekonomi apo analistë  për të kursyer nga të hyrat që i kanë qytetarët si një metodë për të përballuar krizat atëherë këtu duhet kërkuar një “kurim” sepse sot qytetari i Maqedonisë përballohet me bazën e të hyrave, papunësine dhe e dyta që edhe ai qytetar që është i punësuar ka për detyrë të ndaj të hyrat me gjithë anëtarët e  familjes së tij kur vetëm këtë vit janë rritur çmimet për shërbimet dhe produktet bazë siç janë çmimet e energjisë elektrike, karburanteve  dhe  që brenda pak kohe do të riten çmimet edhe të produkteve dhe shërbimeve tjera që varen nga këto dy të parat. Nga njëra anë paraqiten statistikat e sakta për papunësine në Maqedoni, ku Maqedonia është lidere në botë për papunësinë nga ana tjetër rriten çmimet për çdo  ditë dhe nga e gjithë kjo prap kërkohet që qytetarët të kursejnë. Është shtrenjt për të kursyer, se çdo element bazë e stabilitetit ekonomik është në disfavor me logjikën e kursimit. Nëse kursim nënkuptojmë heqja dorë nga disa produkte apo shërbime luksi për një produkt apo shërbim elementar të më vonshëm, atëherë si mund që një qytetar të përballojë këtë, kur të hyrat për një familje nuk janë në rritjen e njëjtë me rritjen e çmimeve të produkteve dhe shërbimeve elementare apo ku punësimi nuk është në rritje të njëjtë me çmimet, për të patur një standart të kënaqshëm për kursim. Nëse kemi familje ku të hyrat janë të mjaftueshme, atëherë kursimi është për tu lavdruar, por nga gjendja në Maqedoni, ku shumica jetojne me të hyra nën mesataren e rrogës në Maqedoni, atëherë është e pamundur kursimi. Dhe nëse vitin e kaluar “shporta”familjare arinte në vlerë prej 200,00 euro mujore, këtë vit ky çmim do të ritet kurse “shportës” nuk do ti shtohen produktet. Nga kjo gjendje është shume rëndë kursimi, se  nuk kemi të bëjme më me të mira të luksit që detyrohet qytetari të paguaj për të tejkaluar edhe një ditë të rëndë ekonomike, që domosdo sjell edhe çregullime sociale.  Gjithë këto ndoshta duken si një pasqyrim jo shpresëdhënës, por është një realitet që haset tek çdo qytetar në Maqedoni. Qeveria përveç masave që ndërmer për të lehtësuar kët gjendje, duhet seriozisht ti përkushtohet investimeve të huaja, e jo të ndalet tek kursimet e energjisë apo tek këshillat për kursime të përgjithshme.  Se sot për sot është shtrenjtë për të kursyer.

Ali Maksuti

Kriza Greke dhe efektet e saja në Maqedoni

Kriza Greke dhe efektet e saja në Maqedoni

Periudhat të cilat i kalojnë dy shtetet fqinje, Maqedonia dhe Greqia janë të ndërlidhura me dy pika të përafërta, njëra është politike-diplomatike që ka të bëj me emrin e tjetra është ajo ekonomike. Në fillim të vitit 2008 filluan krizat bankare dhe tregjeve financiare, që për barrë kishin shtetet që të menaxhojnë këto kriza, por këto kriza vazhduan duke futur  në recesion shumë shtete të BE-së , kurse disa shtete u ngulfatën më tepër me borxhin publik. Anëtarët më stabil të BE-së vazhdimisht kritikonin dhe udhëzonin  për ulje të shpenzimeve publike dhe për të formësuar masa mbrojtëse dhe preventive për të ndalur vazhdimsinë e recesionit. Greqia ishte shteti i parë që u fut në sprovën e borxhit publik për të cilën filluan edhe “dridhjet” e Eurozonës.  Rritja e borxhit publik në Greqi ishte një humbje për qeverinë greke, por nga kjo krizë përfituan disa institucione financiare. Por cili është interesi i Maqedonisë në këtë krizë  ? Edhe pse në segmentin zyrtar qeveria e Maqedonisë pret “ me padurim” rimëkëmbjen e ekonomisë së Greqisë, por në aspektin politik i konvenon kjo gjendje e Greqisë për shkak të emrit. Rasti i problemit të emrit ka ngadalësu mardhëniet ndërmjet këtyre dy vendeve kurse kriza financiare ka kapluar investitorët grek të cilët janë pasiv në këto tre vitet e fundit në Maqedoni.  Pas krizës së borxheve Greqia ka ulur investimet direkte në Maqedoni, kurse nga ana tjetër eksporti i Greqisë nuk varet shumë nga Maqedonia, pasi Greqia ka një treg të gjërë per eksportin e saj psh. 11.11% në Gjermani, 11,5% në Itali, pastaj Bullgari, Qipro dhe Turqi. , pra në vendet me të cilat është levërdia më e madhe ekonomike e Greqisë nuk bën pjesë Maqedonia. Maqedonia  në kohën e VMRO-së së Georgivskit  lidhej në sektorin e investimeve dhe eksport-importit me Bullgarine dhe Greqinë, kurse pas ndryshimeve rënjësore në politikën e VMRO-së, ky sektor u drejtua nga veriu, që Maqedonia këto vitet e fundit raportet ekonomike i zhvillon me Sërbinë dhe Malin e Zi, kurse Greqia rënditet e pesta nga vendet që Maqedonia eksporton të mira dhe shërbime.  Për momentin kur Maqedonia dhe Greqia përballohen me problemin e emrit, qeveria e Maqedonisë ka luajtur një rol “pozitiv” në orientimin e “varësisë” së ekonomisë nga Greqia, por pasojat e këmbëngulsisë në cështjen e emrit do të jenë të rënda.  Nëse Maqedonia vazhdon në këtë rrugë, problemi me emrin edhe njëher do na largojë nga BE kurse nga ana tjetër Greqia nuk është e varet nga gjendja e ekonomisë së Maqedonisë, pasi pozita e saj gjeografike si dhe statusi i saj në organizatat ndërkombtare i jep përparsi luksi në raport me politikën dhe gjendjen e Maqedonisë. Prandaj, neglizhenca dhe distancimi nga Greqia, Maqedonisë mund ti kushtojë me shumë se përfitimi që mund të ketë me emrin.

Nga disa pika referimi të interesave ekonomike të Maqedonisë që ndërlidhen me ekonominë e Greqisë por edhe ndryshimet që janë bërë dhe orientimi i politikave ekonomike me Sërbine dhe Malin e Zi, ne shqiptarët jemi në nje distancë te largët levërdie. Prandaj, nëse gjendja e Greqisë i konvenon maqedonasve dhe insistimi i tyre për mos zgjedhje të problemit të emrit është më i rëndësishëm, atëherë ne shqiptarët në Maqedoni duhet të insistojmë në dy variante. E para të kerkohet me ngulm një treg i përbashkët kombtar, Shqipëri-Maqedoni-Kosovë dhe të krijohet një zone ndërshtetërore ekonomike me anë të marrëveshjeve ekonomike të zbuten masat e bashkëpunimit rajonal qe të stabilizohet edhe ekonomia e Maqedonisë Perëndimore ose  variant i dytë, pozita dhe opozita shqiptare në Maqedoni të insistojnë me ngulm më serioz në zgjedhjen e problemit me emrin që të përshpejtohet procesi integrimeve euro-atlantike.

Ali Maksuti

http://zhurnal.mk/content/?id=201192212819

Marsejë: G7 kërkon përgjigje ndaj frikës së recesioneve

Marsejë: G7 kërkon përgjigje ndaj frikës së recesioneve

Në parim të shtatë vendet më të industrializuara kanë të njëjtin qëllim: kthimin e besimit. Ministri amerikan i Financave, Timothy Geithner shkruan në gazetën Financial Times: "Duhet bërë më shumë për të dëshmuar se qeveritë janë në gjendje të evitojnë një rënie të sërishme ekonomike."

Ministrat e financave dhe presidentët e bankave qendrore të shtatë vendeve më të industrializuara, zhvillojnë në Marsejë të Francës konsultimet për masat që duhet ndërmarrë për rimëkëmbjen ekonomike

Në parim të shtatë vendet më të industrializuara kanë të njëjtin qëllim: kthimin e besimit. Ministri amerikan i Financave, Timothy Geithner shkruan në gazetën Financial Times: "Duhet bërë më shumë për të dëshmuar se qeveritë janë në gjendje të evitojnë një rënie të sërishme ekonomike."

Ministri amerikan nuk flet në këtë rast për vendin e vet, por për Evropën - ndonëse SHBA-ja ka humbur notën më të mirë të kreditimit. Në sektorin ekonomik duket se një marrëveshje transatlantike është shumë e domosdoshme dhe gjithnjë e më urgjente.

Pritet rënie ekonomike në Gjermani

Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim, (OECD) ka paralajmëruar nga mundësia e rikthimit të recesionit në vendet më të zhvilluara. Pier Carlo Padoan tha se Gjermania mund të shënojë në tremujorin e katërt të këtij viti një rënie prej 1,4%. "Ajo që shohim ne është rënia e besimit në sektorin privat, në tregje dhe në sektorin e biznesit. Kjo për shkak të një politike të paqartë afatshkurtër dhe afatmesme."

Në Paris dhe Berlin këtë javë po mbahen këshillime për ndihmat e Greqisë dhe buxhetet e këtyre vendeve. Ministri francez i Financave, që do të jetë nikoqir i takimit të G7-s ,François Baroin tha: "Sa i përket rritjes ekonomike, të gjithë partnerët së bashku duhet të diskutojmë dhe të gjejmë zgjidhjet më të mira për të vazhduar zhvillimin, për të hapur vende të reja pune dhe për të kthyer borxhet."

Borxhet do të trajtohen edhe në një takim tjetër, kur të bëhet fjalë për rolin e bankave. Ministrat e financave të G7-s dhe presidentët e bankave qendrore duan të hartojnë një listë prej 28 bankave të rëndësishme për sistemin financiar. Në rast rrezikimi të këtyre bankave, do të përdoreshin të gjitha mjetet për t'i shpëtuar ato.

Europianët të pakënaqur me FMN

Një temë shumë e ndërlikuar është edhe Fondi Monetar Ndërkombëtar. Evropianët nuk janë të kënaqur me kërkesën e FMN-së që kapitali i bankave evropiane të rritet në 200 miliardë. Minsitri gjerman i Financave Wolfgang Schäuble tha në Bundestag: "Ne mendojmë se vlerësimet për domosdoshmërinë e kapitalit të ri të bankave evropiane janë të tepruara. Këtë do ta trajtojmë edhe në takimin e G7-s në Marsejë"

Ekspertët e OECD-së janë të mendimit se ministrat e G7-s duhet të dërgojnë mesazh se në rastin e problemeve do të reagojnë shumë shpejt dhe se do të kujdesen për buxhetet dhe reformat në vendin e tyre. Ata mendojnë se Gjermania mund të shërbejë si shembull i mirë për frenimin e borxheve dhe reformat e bëra në disa sektorë.

Forreign Policy: Loja Islame

Muhammed El-Baradei (Laureat i Çmimit Nobël) lidhet me Lëvizjen politike islame “Vëllezërit Muslimanë” për reformat në Egjipt.

Politika të ofron shpesh hapa të çuditshme në jetë. I tillë është edhe rasti i Muhamed El-Baradei, Laureat i Çmimit Nobël, që do të jetë kandidat për president të ardhshëm i Egjiptit dhe i cili ka zgjedhur forcën politike islame në Egjpit “Vëllezërit Muslimanë”.

Nga dhjetori i vitit 2009 që kur lëshoi postin e Drejtorit të Përgjithshëm të Organizatës Ndërkombëtare për Energji Bërthamore (IAEA ), 67 vjeçari El-Baradei i është futur politikës elektorale në vendin e tij në  Egjipt.

Në zgjedhjet presidenciale të 2011 në Egjipt, El-Baradei mund të paraqitet si kandidat potencial për president të vendit në frontin e opozitës. Megjithatë oferta presidenciale e Muhammed El-Baradeit, është një e “shtënë” serioze për politikën në Egjipt.

Por edhe pas gjithë kësaj, sistemi politik në Egjipt posedon nje jurispondencë të manipuluar nga presidenti aktual Hosnee Mubarak dhe dinastia Mubarak. Hosnee Mubarak edhe pse vetë i sëmurë mund të vazhdojë pozitën e tij presidenciale edhe pas 29 vjet sundimi, ku në fund ka shumë gjasa që sundimin të trashëgoj djali i tij, Gamal, që shihet si trashëgimtar i fronit të Presidentit.

Kandidatët e jashtëm do ta kenë vështirë të tejkalojnë këtë ”dry” për shkak të ndryshimeve kushtetuese që janë bërë para tri viteve, e të cilat ndryshime parashikojnë që kandidati të propozohet nga partia e Mubarakut ose kandidati të jetë i angazhuar në një parti politike që njihet së paku për pesë vjet.

El-Baradei nuk plotëson asnjërin kusht. El-Baradei ka edhe një problem më fundamental, atë të zonës elektorale. Pavarsisht apelit të tij të brendshëm, ai është një prej juristëve më të njohur të Kajros, por mungesa e tij në jetën egjiptiane për shkak të angazhimit në arenën politike ka bërë shumë në jetën e tij në një kënd tjetër të veprimit.

Në qoftë se El-Baradai ish-drejtori i IAEA-së, mund të kalojë të grumbullojë vota nga njësitë elektorale, ai mund të paraqitet vetëm si simbol por jo edhe si burrë shteti.

E gjithë kjo është për të shpjeguar lojën që ka nisur El-Baradei me Lëvizjen kryesore islame në Egjipt “Vëllezërit Muslimanë”. Nga fundi i shkurtit, në Kajro El-Baradei u takua me krerët e disa partive politike për të themeluar aleancën “Aleanca Kombëtare për Ndryshim ” që është një grup i partive opozitare nga i gjithë spektri politik në Egjipt.

Lëvizja “Vëllezërit Muslimanë”, Lëvizja më me ndikim në botë me idetë “radikale” islame gjithashtu morën pjesë në takimin për përpjekjet për ndryshim të organizuar nga El Baradei. “El-Baradei dhe “Vëllezërit Muslimanë” thërrasin për ndryshime në jetën politike dhe sociale të Egjiptit ” -konfirmoi për gazetarët udhëheqësi i Lëvizjes “Vëllezërit Muslimanë, Muhammed el Saad Katani.

Për El-Baradei një hapsirë e tillë politike mund të jetë një ofertë politike për një pakicë në parlament. Në fund të fundit, me kontrollin e një të pestës së parlamentit nga ana e “Vëllezërve Muslimanë”, edhe pse e ndaluar formalisht nga regjimi i Mubarakut, ka një ndikim të thellë në politikën e Egjiptit.

Megjithatë pjesëmarja në politikë e “Vëllezërve Muslimanë” nuk do të thotë moderim i politikës, por kjo është një platformë politike, e shpallur në tetor të vitit 2007, ku u shpalos një vizion islam, sipas së cilit udhëheqësia do të mbikqyret nga një autoritet fetar, përfshi të gjithë aktivitetet qeveritare.

Kohët e fundit franksioni konservator brenda “Vëllezërve Muslimanë” ka pasur akuza për spastrim të krahut reformist të Lëvizjes dhe pastaj të konfirmuar me instalimin e ultrakonservatorit, klerikut Badie Muhammed, si udhëheqës të Lëvizjes.

Prandaj, me lëvizjet e fundit, gjegjësisht krijimin e koalicionit që angazhohet për ndryshime politike, nuk dihet nëse janë te interesuar për liberalizimin e politikave apo do të vazhdojnë me po të njëjtën politkë.

Në fund të kësaj, “Vëllezërit Muslimanë” do t’i bashkojnë forcat domosdoshmërisht me El-Baradai. Në javët e fundit, regjimi i Mubarakut, duke parashikuar një sfidë serioze në zgjedhjet parlamentare të këtij viti, ka nisur një goditje për Lëvizjen, duke bërë presion mbi udhëheqësinë dhe duke shpartalluar radhët e saj.

Si rezultat i tërë këtyre reagimeve, grupi përpiqet për mbijetesën e saj politike, ideologjike si dhe agjendën qe e ka në pritje për zgjedhjet. Koalicioni i El-Baradeit i ofron “Vëllezërve Muslimanë” të mbeten të rëndësishëm në skenën politike të Egjiptit duke izoluar regjimin e Mubarakut.

Pra, lojtari më i ri i politikës së Egjiptit tani përballet me një rebus të rëndësishëm. Angazhimi i zëshëm i El-Baradeit në politikën pluraliste të Egjiptit ka aritur të bëj një ndryshim kolosal që nuk ka ndodhur këto vite në politikën e Egjiptit, pra, të nxisë një rrugë tjetër, më të besueshme se ajo e Mubarakut.

Por nëse oferta e tij, mbaron në bashkëpunimin me “Vëllezërit Muslimanë”, mund që në fund të përfundojë vetëm si një shpëtimtar i opozitës së Egjiptit.

_________

Përktheu nga anglishtja:
Ali Maksuti

Greqia, emri dhe ne shqiptarët

Greqia, emri dhe ne shqiptarët

Ali MAKSUTI

Krizat bankare që kapluan botën vitin e kaluar sollën tronditje në tregjet financiare,kurse këtë vit krizat ekonomike sjellin tronditje në shtete. Vitin e kaluar, kur filluan krizat financiare, qeveritë e vendeve të zhvilluara dhe ato në zhvillim ndihmonin të ruajnë ekonominë e botës. Kurse tani ata janë problemi i ekonomisë së botës. Liderët europian luftojnë që të largojnë fatkeqësinë e madhe financiare që ka kapluar euro-zonën. Kohët e fundit sytë e Europës janë kthyer nga një shtet Ballkanik, pra nga Greqia, e cila shihet si shteti i parë që mund të largohet nga Euro-zona dhe do të ishte shteti i parë që do të bënte një hap të tillë nga shtetet e BE-së. Kjo gjendje e rëndë e Greqisë i shkon për shtati Maqedonisë që ka problemin me emrin. Problem i cili disa herë i hapi probleme Maqedonisë, e para ishte mos anëtarësimi në NATO dhe mos marrja ftese për bisedime për integrimin në BE. Të dy dështimet si pasojë e këmbënguljes së qeverisë së Maqedonisë i sollën probleme bazë qytetarëve, të cilët edhe njëherë u bënë preh e politikës së dështuar të qeverisë. Gjendja e rëndë ekonomike e Greqisë shfrytëzohet nga qeveria e Maqedonisë për të shtyrë problemin e emrit për një zgjidhje të mëtutjeshme. Tendecat për të krijuar një qeveri të zgjeruar, kryeministrit Gruevski i dështuan, që mendonte të shpërndante fajin. Edhe dëshira për një referendum për emrin ishte i pakapshëm, si për vendin edhe për faktorin ndërkombëtar. Dhe tani për të shfrytëzuar këtë gjendje të rëndë të Greqisë dhe për ti shtuar edhe një arsye më të madhe mos zgjedhjes së problemit me emrin, qeveria po përgatitet për zgjedhje të parakohshme, të cilat normal shkojnë në favor të partive politike por janë në dëm të qytetarëve. Kriza e emrit për Maqedoninë ka hapur telashe të mëdha. Kryeministri për të larguar vëmendjen e faktorit të brendshëm shqiptar dhe atij ndërkombëtar nga problemi me emrin bën veprime joracionale, siç është projekti Shkupi 2014 dhe nxitjen e një urrejtje të re, atë ndërfetar, që nga kjo gjendje të përfitoj nga gjithë anët vet qeveria. Problemi sllavo-ortodoks tani më dihet, por cili është problemi i shqiptarëve në Maqedoni që heshtin për emrin në favor të ngecjeve të integrimeve euro-atlantike apo duhet menduar për një veprim të tretë ? Heshtja e vazhdueshme e shqiptarëve i krijon hapësirë manipulimi taborit sllav që të tregojë synimet e qeverisë, nëse është për integrimet euro-atlantike apo insiston në bllokun e vdekur lindor. Edhe kjo mund të vlerësohet e arsyeshme, pas deklaratave të kryeministrit se mos anëtarësimi i Maqedonisë në NATO nuk është fundi i gjithëçkahit. Mos shpejtimi i procesit së zgjedhjes së problemit me emrin, Maqedonisë do ti kushtojë shumë, ku shqiptarët të cilët janë të orientuar më nga perëndimi, do të mbesin preh e mendimeve dhe ideve mesjetare të sllavo-ortodoksëve. Këto veprime veç më e kanë izoluar Maqedoninë, jo vetëm me faktorin ndërkombëtar por edhe me vendet fqinje, ku fqinjësia e mire është një ndër kushtet e integrimeve euro-atlantike. Detyrimi i përfaqësuesve ndërkombëtar për të bindur faktorin shqiptarët që të jenë më të zëshëm në problemin me emrin është edhe një diskurs se faktori politik shqiptar është shumë pak i zëshëm, ose aspak në zgjedhjen e problemit me emrin. Këto elemente tregojnë se veprimi politik shqipëtar ose nuk përfillet nga pala tjetër ose është preh e interesave të ngushta karshi një problem më madhor. Zgjedhja e çështjes së emrit do të ç’bllokonte shumë procese afatgjate për Maqedoninë si shtet dhe popullin e saj, sidomos shqiptarët të cilët kanë përcaktuar orientimin e vet politik dhe social. Por, problemi bazë është zëri politik i anës shqiptare në zgjedhjen e këtij problemi, që partitë shqiptare në çdo deklaratë dalin me fjalët se duhet të zgjidhet problemi me emrin, por asnjëra parti nuk del me propozim konkret, ku edhe shqiptarët duhet të jenë vendimmarrës në emërtimin e rij të shtetit si pjesë vendimmarrëse. Kjo ndoshta vjen si pasojë që tregon realitetin se shqiptarët në qeveritë sllavo-ortodokse janë vetëm për të mbushur vakuumin karshi faktorit ndërkombëtar dhe nga ana tjetër janë vetëm vagon i dytë i trenit të cilin e orienton koka sllavo-ortodokse. Ky rezultat i kësaj është si pasojë e mos pasjes së platformave politike të partive shqiptare që do ti mbrojnë interesat e identitetit kombëtar dhe fetar të shqiptarëve në Maqedoni. Pse politika shqiptare duhet të përshpejtojë problemin me emrin është për dy arsye. E para është ai historik, sepse shqiptarët kanë më shumë hise për këtë rajon të kërkojnë një emër që do ti përshtatet edhe identitetit kombëtar të shqiptarëve në Maqedoninë dhe e dyta është përshpejtimi i proceseve euro-integruese. Heshtja politikës shqiptare karshi problemit me emrin, ndoshta për momentin e tanishëm mund të shihet si veprim pozitiv qe mos të ekzagjerohet edhe më shumë ky problem, por në një periudhë të afërt do te jetë një problem i rij që mund të paraqitet mes komuniteteve më të mëdha në Maqedoni. Sepse me marrjen e vendimeve për zgjedhjen e emrit ndërmjet palës sllavo-ortodokse dhe asaj greke e neutralizon faktorin shqiptar dhe në këtë rast populli shqiptar në Maqedoni paraqitet si komunitet brenda shtetit por jo komb shtetëformues.

http://lajmpress.com/opinion/3542.html

Ku shkojnë shqiptarët ?

Liberalizimi i vizave ishte një hap shumë i rëndësishëm për disa vende të Ballkanit, dhe diskriminim i disa shteteve tjera, që nuk ndodhi rastësisht.



 
Ali Maksuti

Kur zbret në aeroportet e shteteve të BE-së, kohëve të fundit do të vëresh që një numër shumë i madh i shqiptarëve nga lugina e Preshevës, Maqedonia veriore dhe aty këtu nga Maqedonia Perëndimore zbresin nga aeroplanët që fluturojnë nga Beogradi, Prishtina dhe Shkupi. Ose një pamje e njëjtë është edhe në qendrat e autobusëve që zbresin shqiptar nga po këto rajone. Po, ku po shkojnë shqiptarët ?
Duke e pare këtë realitet që ndodhën me shqiptarët pas liberalizimit të vizave më erdhi ndër mend koha e viteve të 80’ që nganjëherë më është përshkruar nga prindërit e mijë, se është koha kur shqiptarët detyrimisht detyroheshin , si për arsye ekonomike, sociale apo edhe politike të kërkojnë azil në vendet e BE-së. Apo, më ra ndërmend edhe një këngë që dëgjohej më herët “ Ku po shkojnë trenat moj nënë “, që përshkruan gjendjen e shqiptarëve në atë kohë. Por arrita të kuptoja që atëherë ishte një kohë e diskriminimit total të shqiptarëve në Ish-Jugosllavinë moniste dhe shqiptarët për një jetë më të mirë kërkonin zgjedhje tjera jashtë vatanit të tyre kur nuk i përfaqësonte askush ata në qeveri, por ç’po ndodh tani ?
Liberalizimi i vizave ishte një hap shumë i rëndësishëm për disa vende të Ballkanit, dhe diskriminim i disa shteteve tjera, që nuk ndodhi rastësisht. Ky i hap i rëndësishëm në shikim të parë, fill marrjes së vendimit për tërheqjen e vizave për këto vendet ishte si sukses i qeverive, por çka do të ishin pasojat, politikanët shqiptar nuk i parashikuan. Tërheqja e vizave për Maqedoninë, Serbinë dhe Malin e Zi ishte një sukses i dy anshëm për këto qeveritë, njëra është se në aspektin pozitiv do të shfrytëzohej për të ngrit pozitën e tyre karshi faktorit ndërkombëtar se kinse punojnë me sytë ka perëndimi dhe e dyta “ spastrimi etnik modern” i shqiptarëve. Vendet si Belgjika, Zvicra dhe vendet tjera e shohin rizik liberalizimin e vizave si pasojë e kërkesës së madhe për të udhëtuar në këto vende. Ky rrezik paraqitet deri në atë shkallë sa për Maqedoninë mund të kthehet edhe njëherë të debatohet në KE nëse duhet të kthehet vendimi për liberalizimin e vizave për këtë vend. Këto veprime, si lëvizjet e mëdha të shqiptarëve për në vendet e BE-së dhe rikthimi i vendimeve për çështjen e vizave janë si pasojë e politikë bërjes në Maqedoni. Sikur qeveritë në Maqedoni gjatë gjithë kohës të mendonin dhe të vepronin në aspektin ekonomik në nivel të drejtë rajonal, duke mos izoluar Maqedoninë Veri-Perëndimore nga investimet e ndryshme, duke paraqitur zona ekonomike vetëm në rajonet ku kanë interesa pala sllavo-ortodokse kurse pjesët tjera të izolohen në total, sikur të kishte një decentralizim më të drejtë fiskal si dhe një ndarje më proporcionale të buxhetit të shtetit atëherë nuk do të vinte si pasojë që shqiptaret të kërkonin një jetë më të mirë në vendet e BE-së siç bënin në kohën serbo-sllavistë. Këto veprime të paarsyeshme të palës shqiptare në qeveritë e një pas njëshme sollën në këtë situatë qytetarët.
Sikur veprime të tilla të ishin bërë në kohën e monizmit politik, atëherë qytetari do të ishte inferior karshi vendimeve ekonomike dhe politike në vend, por kur më në Maqedoni njihet sa ka filluar procesi demokratik gati 20 vjet, atëherë mbesim me gojë hapur a thua vallë përfillen interesat e shqiptarëve në Maqedoni në bazë të këtij procesi. Edhe atë duke u bazuar se demokracia paraqet sundimin e shumicë, ku në këtë hapësirë politike qytetari nëpërmjet përfaqësuesve të vet politik kërkon mbrojtjen e interesave të veta ekonomike,politike,fetare, sociale etj dhe në qoftë se do të veprohej realisht me atë se çfarë paraqet demokracia atëherë pasojat nuk do të ishin këto që paraqiten tani në Maqedoni, por populli shqiptar sigurisht që do të zgjidhte jetën në vend të vet që deri tani nuk është përfill nga përfaqësuesit tonë politik, pra partitë shqiptare në cilën do qeveri që ka pasur Maqedonia për 20 vjet demokraci. Sepse ne nuk flasim nga përvojat por flasim nga pasojat. Gjithsesi shqiptarët sikur të merrnin hisen e vet nga ajo se sa kanë kontribuar në buxhetin e shtetit nëpërmjet konsumit fiskal, investimet e huaja, ndarjes proporcionale të buxhetit të shtetit, një decentralizim fiskal më të efektshëm për komunat me shumicë shqiptare, sot nuk do të udhëtonin shqiptarët në vendet e BE-së për një mirëqenie ekonomike dhe sociale, por do të udhëtonin për ngritjen e kualitetit profesional apo edhe intelektual që prapë do ti shërbenin në një të ardhme po atij shteti, ku sot këtë e bëjnë shumë pak ose aspak. Pra, rrjedhimisht, me të hyrë sot në rrjedhat politike në Maqedoni, shqiptarët thjesht bien në nivelin më të ulët të rendimentit mendor, sot shqiptarët shprehen në një mënyrë të atillë, të cilën brenda sferës së interesave tona si popull jemi shumë fëminor, pra prapë kthehemi në qenie inferiore karshi vendimeve politike të cilët iu ngjasojnë vendime moniste. Këto fjalë janë tepër të rënda dhe domethënia e tyre reale është se prapë duhet shpresuar te e ashtuquajtura “ elita e zgjedhur politike “ ku gjithçka që kërkohet nga shqiptaret është të shquajnë personat që janë “po aq të aftë ” të marrin vendime në emër të popullit dhe populli të endet udhëve të BE-së.

botuar ne lajmpress.com